Ù tai là một triệu chứng khá thông thường mà ai cũng có thể gặp phải. Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh ù tai, mặc dù không gây hại nhiều đến sức khoẻ nhưng nó ảnh hưởng nhiều đến tâm lý người bệnh. Quan trọng nhất là khi chứng ù tai kéo dài mọi người không được coi thường và chủ quan mà cần đến gặp bác sĩ để có thể phát hiện và điều trị kịp thời.

Tìm hiểu về chứng ù tai

Tình trạng ù tai là hiện tượng xuất hiện những âm thanh không muốn, nghe như tiếng vù vù hay tiếng kêu ở 1 hoặc 2 tai khiến bạn không thể nghe được những âm thanh từ bên ngoài. Chứng ù tai có nguồn gốc từ hệ thống thính giác hoặc các cơ quan lân cận, nó có thể trở nên tồi tệ hơn theo tuổi tác. Phần lớn, ù tai là những tiếng kêu đơn âm nhưng cũng có một số trường hợp khác là âm phức như: Tiếng chuông, tiếng dế kêu, tiếng sóng biển,… hoặc tiếng hơi nước thoát qua chỗ hẹp.

Phân biệt ù tai với các âm thanh do ảo giác (tiếng nói trong tai, tiếng nhạc) – kết quả của nhiễm độc thuốc, rối loạn tâm lý hoặc với tình trạng nghe tiếng nói, hơi thở của chính bệnh nhân do điếc dẫn truyền và vòi nhĩ dãn rộng. Chứng ù tai không phải là một bệnh mà là một tình trạng gây khó chịu khá phổ biến, biểu hiện của nhiều bệnh lý tiềm ẩn khác, chẳng hạn như:

• Mất thính lực.
• Chấn thương tai.
• Rối loạn hệ thống tuần hoàn.

Nếu tìm được nguyên nhân gây ù tai ngắn ngày, tình trạng này có thể cải thiện khi điều trị. Nhiều người bị ù tai diễn ra trong nhiều tháng nhiều năm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống gọi là ù tai kéo dài. Một số trường hợp không tìm được nguyên nhân, việc điều trị ù tai chủ yếu để nhằm giảm triệu chứng đồng thời cải thiện phần nào chất lượng cuộc sống.

Đặc điểm của ù tai

Chứng ù tai được mô tả giống với:

• Tiếng ù.
• Tiếng chuông.
• Tiếng gầm.
• Tiếng huýt sáo.
• Tiếng rít lên.

Ù tai liên tục gây phiền nhiễu nhất và thường khá khó chịu. Một số bệnh nhân có thể thích ứng với hội chứng này, nhưng có một số người khác dễ xảy ra trầm cảm, stress. Chứng ù tai đôi khi biến đổi và phức tạp, có thể liên tục hoặc cách quãng và dễ nhận thấy nhất trong môi trường yên tĩnh hoặc không có các yếu tố kích thích. Vì thế, tình trạng ù tai thường tồi tệ hơn vào giờ đi ngủ.

Hiện tại, có nhiều cách phân loại ù tai như:

• Ù tai dẫn truyền.
• Ù tai thần kinh.
• Ù tai trung ương.
• Ù tai ngoại biên.
• …

Trong đó, phân loại ù tai chủ quan và khách quan là 2 cách phân loại phổ biến nhất.

• Ù tai chủ quan: Đây là loại ù tai phổ biến nhất, dạng ù tai này chỉ duy nhất bạn có thể nghe. Nguyên nhân ù tai do liên quan đến các vấn đề về tai ở tai ngoài, tai giữa hoặc tai trong hay liên quan đến dây thần kinh thính giác làm ảnh hưởng đến tín hiệu thần kinh là âm thanh.
• Ù tai khách quan: Đây là loại ù tai mà bác sĩ có thể nghe thấy khi khám. Ù tai khách quan rất hiếm gặp, chủ yếu do vấn đề về mạch máu và tình trạng xương tai giữa hoặc co thắt cơ bắp.

     >>> Xem thêm: Bệnh rung nhĩ là gì? Nguyên nhân và cách điều trị rung nhĩ bệnh học

Nguyên nhân của ù tai

Thỉnh thoảng, ù tai có thể chỉ là triệu chứng bệnh lý hoặc do bị chấn thương tai, mất thính lực hoặc tổn thương thần kinh tai tạm thời gây ra. Song, nếu là ù tai bệnh lý thì phải cần điều trị. Ù tai gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh nhưng hầu hết không quá nghiêm trọng với sức khỏe, tìm được nguyên nhân và cách điều trị thì triệu chứng này sẽ nhanh chóng được giải quyết.

Mất thính lực

Các tế bào lông nhỏ, mỏng manh ở tai trong sẽ di chuyển khi khi tai nhận được sóng âm thanh. Chuyển động của những tế bào lông có vai trò kích hoạt các tín hiệu điện dọc theo dây thần kinh từ tai đến não để diễn giải những tín hiệu này thành âm thanh.

Nếu các sợi lông bên trong tai trong bị cong hoặc gãy do bạn lớn tuổi hoặc bạn thường xuyên tiếp xúc với âm thanh lớn, có thể làm rò rỉ các xung điện ngẫu nhiên đến não và gây ra chứng ù tai.

Tắc nghẽn ống tai

Ống tai bị tắc nghẽn có thể làm thay đổi áp suất trong tai, gây ra chứng ù tai. Cụ thể, do:

• Tích tụ nhiều chất lỏng.
• Nhiễm trùng tai.
• Ráy tai.
• Bụi bẩn
• Các vật lạ khác.

Chấn thương đầu hoặc cổ

Tại phần tai trong, dây thần kinh thính giác hoặc các chức năng não liên quan đến thính giác có thể bị ảnh hưởng bởi chấn thương vùng đầu hoặc cổ. Những chấn thương ở cấp độ nhẹ như vậy thường chỉ gây ù tai ở một bên tai.

Tiếp xúc với tiếng ồn lớn

Thường xuyên tiếp xúc với những tiếng động lớn là nguyên nhân gây ra mất thính lực liên quan đến tiếng ồn phổ biến hiện nay. Ví dụ như nghe nhạc với các thiết bị âm thanh lớn và trong thời gian dài. Mặc dù tiếp xúc với tiếng ồn ngắn hạn và dài hạn với môi trường âm thanh lớn đều có thể gây ra thiệt hại vĩnh viễn.

Thuốc

Chứng ù tai sẽ trầm trọng thêm do một số loại thuốc, nếu liều lượng thuốc này càng cao, chứng ù tai càng nặng hơn. Thông thường khi ngừng sử dụng các loại thuốc này, tiếng ồn do ù tai sẽ biến mất.

Dưới đây là một số loại thuốc có thể gây ù tai, bao gồm:

• Thuốc chống viêm NSAID.
• Thuốc kháng sinh.
• Thuốc điều trị ung thư.
• Thuốc lợi tiểu.
• Thuốc trị sốt rét.
• Thuốc chống trầm cảm.
• Thuốc Aspirin liều cao.

Các nguyên nhân khác

Bệnh Meniere

Bệnh Meniere được xem là một chứng rối loạn tai trong gây ra chóng mặt, mất thính giác về nghe kém tiếp nhận dao động và ù tai. Ù tai có thể là dấu hiệu ban đầu của bệnh Meniere – có thể do áp suất dịch tai trong bất thường gây ra. Các biểu hiện cụ thể:

• Buồn nôn.
• Nôn.
• Vã mồ hôi.
• Tiêu chảy.
• Dáng đi loạng choạng.
• Thính giác suy giảm

Rối loạn chức năng của ống Eustachian trong tai

Ống trong tai Eustachian là ống nối tai giữa và vòm họng, có nhiệm vụ cân bằng áp lực tai và xả dịch dư thừa từ tai giữa. Ống Eustachian thường được đóng kín, ngoại trừ lúc bạn nhai, nuốt hoặc ngáp.

Hiện tượng rối loạn chức năng ống Eustachian là do ống bị tắc nghẽn vì nhiều lý do khiến bạn có thể cảm thấy đau, ù tai và suy giảm thính lực.

Thay đổi xương tai

Cứng xương trong tai giữa (Hay xơ cứng tai) là tình trạng gây ra bởi sự phát triển bất thường của xương. Nó có xu hướng do di truyền và làm ảnh hưởng đến thính giác và gây ù tai.

Co thắt cơ ở tai trong

Các cơ ở tai trong có thể căng lên do co thắt dẫn đến ù tai, giảm thính lực và cảm giác đầy tai. Tình trạng này không xác định được nguyên nhân cụ thể, nhưng đôi khi có thể do các bệnh thần kinh gây ra, bao gồm bệnh đa xơ cứng.

Bên cạnh đó, rối loạn khớp thái dương hàm TMJ (nơi xương hàm dưới tiếp xúc với hộp sọ) và u thần kinh âm thanh cũng có thể gây ra chứng ù tai.

Rối loạn mạch máu

Các tình trạng ảnh hưởng đến mạch máu, có thể khiến máu di chuyển qua các tĩnh mạch và động mạch với nhiều lực hơn, chẳng hạn như:

• Xơ vữa động mạch.
• Huyết áp cao.
• Mạch máu gấp khúc.
• Dị dạng

Sự thay đổi về lưu lượng máu hoặc không ổn định có thể gây ra ù tai hoặc làm cho tình trạng ù tai trở nên nặng hơn.

Các nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân kể trên, ù tai có thể bị ảnh hưởng bởi các bệnh lý dưới đây gây ra:

• Bệnh tiểu đường.
• Các vấn đề về tuyến giáp.
• Chứng đau nửa đầu.
• Thiếu máu.
• Các rối loạn tự miễn dịch
• Viêm khớp dạng thấp.
• Lupus

     >>> Tham khảo: Kỹ thuật chụp CT là gì? Chụp CT mạch vành có nguy hiểm không

Đối tượng nào có nguy cơ gặp chứng ù tai cao?

Những yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ bị ù tai:

• Những người hay tiếp xúc với tiếng ồn lớn hoặc thường xuyên làm việc trong môi trường ồn ào như:

+  Công nhân nhà máy.

+ Công nhân xây dựng.

+ Nhạc sĩ.

+ Binh lính.

• Người lớn tuổi, người già: Những đối tượng này có số lượng sợi thần kinh hoạt động trong tai giảm, gây ra các vấn đề về thính giác thường liên quan đến chứng ù tai, thường > 60 tuổi.
• Những người hút thuốc cũng có nguy cơ mắc chứng ù tai cao hơn.
• Các bệnh nhân có bệnh nền liên quan đến các vấn đề tim mạch như huyết áp cao hay hẹp động mạch có thể làm tăng nguy cơ ù tai.

Các biện pháp chẩn đoán chứng ù tai hiện nay

Để chẩn đoán chứng ù tai dựa vào nhiều yếu tố, chẳng hạn như:

+ Thời gian khởi phát:

• Tuổi.
• Kiểu tiến triển của ù tai.
• Tiền sử gia đình.
• Các triệu chứng nghe kèm theo: Nghe kém, đầy tai, chóng mặt.

+ Tính chất ù tai:

• Vị trí: Trong đầu, một bên hay hai bên.
• Cao độ.
• Âm đơn hay âm phức.
• Kiểu tiếng ù: Đều đều, theo nhịp mạch, tiếng click, tiếng gió thổi,…
• Cường độ.
• Mức độ gây khó chịu.
• Ảnh hưởng của môi trường.
• Tần suất ù tai: Liên tục hay ngắt quãng.

+ Khám lâm sàng:

• Khám lâm sàng tai – thần kinh tổng quát kết hợp với đánh giá chức năng tai.

+ Chẩn đoán hình ảnh:

• Chụp cắt lớp vi tính sọ não.
• Chụp cộng hưởng từ.
• Chụp mạch não đồ.

     >>> Xem thêm: Tìm hiểu tầm quan trọng của Vitamin B1 với với sức khỏe con người

Bị ù tai làm sao hết?

Trong nhiều thống kê cho thấy, có khoảng 20% dân số toàn cầu mắc chứng ù tai. Tại Việt Nam, trường hợp ù tai tới khám tại các cơ sở y tế cũng không hề ít. Điều trị rối loạn nền thể làm giảm ù tai hoặc sử dụng với máy trợ thính có thể làm giảm ù tai ở khoảng 50% bệnh nhân.

Nếu tình trạng ù tai ở mức độ nhẹ, mọi người có thể áp dụng các cách tự khắc phục để bớt đi cảm giác khó chịu, tránh làm ảnh hưởng đến công việc, sinh hoạt và nghỉ ngơi:

• Vì căng thẳng và các yếu tố tâm lý khác (trầm cảm, stress kéo dài) có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng, mọi người cần nhận biết sớm và nỗ lực điều trị. Bệnh nhân không cần quá lo lắng vì đây không phải biểu hiện của một vấn đề y tế nghiêm trọng.
• Chứng ù tai cũng có thể nặng hơn bởi các chất kích thích như caffeine hay thuốc lá. Vì vậy, cách tốt nhất là mọi người nên thử ngưng sử dụng các chất này.
• Mặc dù không có liệu pháp y khoa hoặc phẫu thuật nào đặc biệt để điều trị chứng ù tai, nhưng liệu pháp âm thanh xóa ù có thể giúp bạn có một giấc ngủ tốt hơn.
• Một số bệnh nhân khác có thể được điều trị bằng một máy tạo tiếng ù – một thiết bị tương tự máy trợ thính nhằm cung cấp âm thanh xuống mức thấp để có thể che xóa tiếng ù, rất hữu ích cho một số bệnh nhân.
• Với một số bệnh nhân bị điếc có thể tham khảo các phương pháp khác như: Kích thích điện của tai trong hay với ốc tai điện tử,…

Một số biện pháp điều trị chứng ù tai hiệu quả

Tùy tình trạng và nguyên nhân gây ra ù tai mà có cách trị ù tai 1 bên hoặc đa bên khác nhau, điều trị bao gồm:

Điều trị nội khoa

Trong phương thức điều trị nội khoa được đề xuất để điều trị ù tai chia thành hai loại chính:

• Thuốc ngăn ngừa các cơ chế bệnh sinh tạo nên tiếng ù.
• Thuốc làm giảm đi sự khó chịu đối với tiếng ù.

Dưới đây là các loại thuốc phổ biến nhằm giảm đi chứng ù tai:

• Thuốc tăng tuần hoàn ốc tai.
• Thuốc giãn cơ trơn.
• Thuốc kháng Histamin.
• Thuốc giảm phù nề.
• Thuốc an thần: Magnesi Sulfat, Barbiturate và Meprobamate.
• Thuốc chống trầm cảm.

Điều trị ngoại khoa

• Phẫu thuật loại bỏ các nguyên nhân gây ù tai: Các khối choán chỗ trong góc cầu tiểu não, u tân sinh hoặc ù tai đi kèm với điếc dẫn truyền.
• Phẫu thuật giảm áp tai túi nội dịch do Ménière.
• Phẫu thuật khoét mê nhĩ.
• Phẫu thuật điều trị ù tai.

Điều trị khác

• Tạo ra môi trường âm thanh như thiết bị máy ồn trắng được mô phỏng như mưa rơi hoặc sóng biển,…
• Máy trợ thính.
• Châm cứu.
• Thôi miên.
• Kích thích từ xuyên sọ (TMS).

Có thể phòng ngừa chứng ù tai bằng cách nào?

Trong một số trường hợp, ù tai là kết quả của nhiều bệnh lý không thể ngăn chặn được. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa được khuyến khích sử dụng để nhằm ngăn ngừa chứng ù tai kéo dài.

• Sử dụng thiết bị để bảo vệ thính giác.
• Giảm âm lượng: Sử dụng các thiết bị nghe nhạc với âm thanh vừa vì nghe nhạc qua tai nghe ở âm lượng rất lớn có thể gây mất thính lực và ù tai.
• Thay đổi lối sống: Mọi người hãy tập thể dục thường xuyên và ăn uống đúng cách để tăng sức đề kháng và giúp cơ thể luôn khỏe mạnh, từ đó giúp ngăn ngừa chứng ù tai.

     >>> Xem thêm: Nổi hạch sau tai là gì? Nổi hạch có thể cảnh báo những căn bệnh nguy hiểm nào?

Lời kết

Bản chất của ù tai không phải là một bệnh lý, mà đây chỉ là một hội chứng. Vì thế, nếu bất kì ai đang gặp phải tình trạng này không cần quá lo lắng. Mỗi ngày, mọi người nên ăn uống đầy đủ chất, vận động thể dục thường xuyên và hạn chế tiếp xúc với môi trường âm thanh lớn sẽ là cách giúp cải thiện tình trạng ù tai tốt nhất. Chúc mọi người luôn khoẻ!